Ҳуқуқ ҳимоячиси Назгул Турдубекова Фейсбукдаги саҳифаси орқали президент Садир Жапаров билан вазирлар маҳкамасининг етакчиси Ақилбек Жапаровга мурожаат қилди. Мурожаатда у 14—17-сентябрь кунлари Боткенда бўлиб ўтган қуролли тўқнашувлар вақтида уйини ташлаб кетишга мажбур бўлган ва уйига қайтолмай қолган аёлларга ёрдам беришни илтимос қилган.
Турдубекованинг айтишича, Бишкекда Боткендан қочган 500 га яқин болали аёл бор ва улар озиқ-овқат, дори-дармон, уй ижараси учун пулга муҳтож. Масалан, қочган аёллардан бири икки кичкина боласи билан совуқ уйда қариндошлари билан яшамоқда. Аёл учинчи фарзандини кутмоқда ва у учун иссиқроқ уй топиши керак.
«Бошқа болали оналар учун ҳам вазият худди шундай. Болалар мактабга кирганларида, катталар соғлиғини таъминлаш учун тиббий хизматлардан фойдаланишда ёрдамга муҳтож. Ҳужжатларини қонунийлаштириш учун уларга ёрдам керак. Оилалар ҳам моддий ёрдамга муҳтож, чунки уларнинг барча мол-мулки ёниб кетган, шунинг учун улар камбағал оилага айланган. Олдиндан ажратилган маблағ тугади», — деб ёзади ҳуқуқ ҳимоячиси.
Унинг қўшимча қилишича, инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича давлат органлари, жамоат, халқаро ташкилотлар ва тадбиркорлик соҳаси ҳар томонлама ёрдам кўрсатмоқда, бироқ «самарали мувофиқлаштириш йўқлиги туфайли ёрдам ҳаммага бирдек етиб бормаяпти, энг муҳтожлар эътибордан четда қолмоқда».
Турдубекованинг айтишича, Боткен халқига ёрдам йиғиш учун тезроқ жамоат ва халқаро ташкилотлар вакилларидан иборат давлат комиссияси тузилиши керак. Бундан ташқари, у расмийларга Боткендан қочганлар учун фавқулодда алоқа линияси очишни таклиф қилган.
Жабрланганларга ҳукумат ваъда қилган ёрдам
Баткенликлар ҳукумат бугунги кунгача уларнинг уйларини қайта қуриб бермаганини ва ваъда қилинган ҳеч бир молиявий ёрдам кўрсатилмаганини айтиб норози бўлишган. Буни вазирлар маҳкамасининг етакчиси ҳам тан олган.
8 декабрь куни вазирлар маҳкамасининг етакчиси Ақилбек Жапаров раислигида Боткен шаҳрини тиклаш бўйича Давлат комиссиясининг йиғилиши бўлиб ўтган. Шундан сўнг Жапаров «Боткен вилоятини тиклаш ва аҳолини қўллаб-қувватлаш борасидаги вазифаларни лозим даражада бажармаганликлари учун» давлат комиссияси аъзоларини огоҳлантириб, айримларига танбеҳ берган.
12 декабрь куни Меҳнат вазири Кудайберген Базарбаев Боткен вилоятидаги чегарадаги қуролли можарода ҳалок бўлганларнинг оилаларига 12 миллион 600 минг сом тўланганини маълум қилган. Бундан ташқари, Базарбаевнинг сўзларига кўра, вазирлик Боткен вилоятига 1 миллиард 600 миллион сом миқдорида ижтимоий тўловлар ажратган.
Расмий маълумотларга кўра, Боткенда 3942 нафар фуқаро ўз уйига қайтмаган, шундан 3781 нафар фуқаро ўзгалар уйида, 161 нафар фуқаро қабул қилиш пунктида истиқомат қилмоқда. Вазирлар маҳкамасининг раҳбари Бишкек, Чуй вилояти ва Ўшда вақтинча бўлиб турган барча қочқинларни аниқлаб, керак бўлса уларга ҳам ёрдам бериш кераклигини таъкидлаган.
Чегарадаги қуролли можаро
Қирғизистон-Тожикистон чегарасида тўлиқ миқёсли қуролли тўқнашувлар 14-17 сентябрь кунлари бўлиб ўтган. Жанглар бутун давлат чегарасининг периметри бўйлаб олиб борилган. Тожикистон билан чегарадош қишлоқларнинг 130 мингдан ортиқ аҳолиси ўз уйларини тарк этишга мажбур бўлган.
Қуролли тўқнашувлар натижасида Қирғизистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотларига кўра, 63 нафар қирғизистонлик ҳалок бўлган, яна 206 нафари яраланган.
Тожикистон Ташқи ишлар вазирлигининг расмий маълумотларига кўра, тўқнашувлар оқибатида 41 нафар Тожикистон фуқароси ҳалок бўлган, 20 дан ортиқ киши жароҳатланган. Бироқ «Озоди» радиоси («Озодлик» радиосининг Тожикистондаги бюроси) ўз манбаларига таяниб, 81 нафар ҳалок бўлганлар рўйхатини тузган.
Ҳар икки томон бир-бирини режаланган ҳарбий тажовузда айбламоқда.
