Парламент депутатлари «“ҚР миллий банки, банклар ва банк ишлари ҳақидаги” қонунига ўзгартиришлар киритиш ҳақида» (финтех ҳақидаги қонун) баҳсли қонун лойиҳасини бир овоздан инкор қилишди. Бу қарор 6-октябрда Жогорку Кенешнинг иқтисод ва фискал сиёсат бўйича қўмитасининг йиғини қабул қилди.
Йиғинда минкабнинг ва миллий банкнинг вакиллари қонун лойиҳасига нисбатан уларнинг фикри ўзгаришсиз қолганини билдиришти. Улар ҳамон қонун лойиҳасига қарши.
Финтех ҳақидаги қонун лойиҳасининг ташаббусчиси Саматбек Ибраев йиғинга қатнашмади.
Ўз навбатида халқ вакили Чингиз Макешов Қирғизистоннинг иқтисоди «замонавий технологияларни киритгандан кейингина» тез ва сифатли ўсади деб билдирди.
У миллий банкнинг вакилларига «ташаббусни ўз қўлига олиб», Қирғизистондаги финтех-технологияларини ривожлантириш бўйича янги қонун лойиҳасини ишлаб чиқишни таклиф қилди.
Қандай қонун лойиҳаси?
Қонун лойиҳасининг муаллифи — депутат Саматбек Ибраев. Кейин ташаббусчиларнинг қаторига ОАВларининг маълумотига кўра, 60га яқин халқ вакили қўшилган. Қонун лойиҳаси жамоатчилик муҳокамасига шу йилнинг 14-майида қўйилган эди.
Муаллифлар қонун лойиҳасининг маълумотномасида бу Қирғизистонда финтехни (молиявий технологиялар) тез ривожланишига йўналтирилган деб таъкидлашди.
Бу молия ташкилотлари билан рақобатлашиш учун технологияларни ва инновациялардан фойдаланган компаниялар — молия бозоридаги банклар ва воситачилар.
Бундай компанияларга технологик стартаплар, янги технология меъёрлари асосида кўрсатилувчи молия хизматларини яхшилаб, оптималлаштирадиган йирик ташкилотлар ҳам киради. Қонун лойиҳасида таклиф қилинган асосий янгиликлар — финтех-компанияларига тегишли олтинни миллий банкда сақлаш. Шунингдек, финтех-компаниялар учун устав капитални қонун билан пасайтириш, уни банкларнинг устав капиталидан 3%дан юқори қилмаслик (600 млн сом) таклиф қилинган. Аниқроғи, бу 18 млн сомдан катта бўлмаган суммани тузади.
Депутат Ибраев «Қирғизистонда финтехни киритиш Бишкекни Марказий Осиёдаги молиявий марказга айлантиришга имкон беради» деб билдирган.
«Бу жуда хавфли»
Бироқ миллий банкнинг собиқ раиси Толкунбек Абдигулов бу ташаббус ўлканинг банк системасини вайрон қилигина қолмасдан, Қирғизистоннинг миллий хавфсизлигига хавф солишини билдирган.
«Дунёнинг бирорта давлатида миллий банкнинг сақлаш жойидан хусусий компания фойдаланади деган прецедент йўқ. Иккинчидан, миллий банк ҳисоб очиб, хусусий ишхоналарга хизмат қилиш керак деган қонун ҳам йўқ. Буларнинг бари миллий банк ва ўлка учун хавфли. Сабаби рекламада миллий банкнинг номи айтилади», — деган Абдигулов 29-сентябрдаги парламент йиғинида.
Абдигуловнинг айтишича, агар финтех-компанияларнинг олтинини миллий банкда сақлайдиган бўлса, давлат сирининг хавфсизлиги билан сақланишида муаммо юзага келади.
Парламентнинг 29-сентябрдаги йиғинида қонун лойиҳасини Ибраевнинг ҳамкасблари ҳам танқид қилишди.
Уларни Ибраев қонун лойиҳасини ҳаракати шубҳали бўлган Фроловнинг «Бой ва вақтинчалик Қирғизистон» концепциясига таяниб ёзгани бир қанча депутатларни ўйлантирган.
«Бизнинг депутат Саматбек Ибраев икки-уч ойдан бери миллий банк раиси Абдигуловнинг атрофида жуда салбий пиар-кампания ўтказди. Айтмасам бўлмайди. Ибраевнинг ёнида Россиядан келган Фролов деган киши келиб, уйида яшаб юрди. Бу одамга қандай маълумот бергани номаълум. Фролов ким? Уни миллий хавфсизлик бўйича давлат қўмитаси текширсин, Россияга сўров юбориб, у нима мақсадда Қирғизистонга келиб, Самат Ибраевнинг уйида яшаётганини аниқласин.
Қирғизистон охирги вақтда қийин вазиятда яшамоқда, биргина миллий банк ўзининг функционал вазифаларини тўлиқ бажариб, молия тармоғини барқарорликка олиб чиқди. Агар Қирғизистоннинг банк, молия тармоғи нурай бошласа, депутат Ибраев айбдор бўлади», — деган халқ вакили Мурадил Мадеминов.
Шунингдек, йиғинда бир қанча депутат Ибраев таклиф қилган финтехни киритиш Қирғизистонни пулни яширган ўлкага айлантиради деган хавотирларини айтишган.
