Туркиянинг суди 12 июлда қирғиз-турк «Сапат» мактабининг президенти Орхан Инандини қамоққа олди. У террор ташкилотни бошқарганликда айбдор деб топилди. Бу ҳақда Туркиянинг Anadolu давлат ахборот хизмати билдирди.
Турк ОАВларининг маълумотига кўра, 12 июлда Анқаранинг полиция департаментида процедуралар тугаб, Инанди соғлиғи текширилгандан кейин суд биносига етказилди. Шу билан бирга NTV телеканали Инанди сўроқда айбини тан олди деб билдирмоқда.
TRT миллий телеканалнинг маълумоти бўйича, Орхан Инанди кўрсатмасида Туркияда террористик деб тан олинган FETO мухолифат ислом ташкилотига боғлиқ маълумотлар берган. Журналистлар билдиришича, Инанди тавба қилиш бўйича қоидадан фойдаланмаган.
«Фетхуллах Гуленнинг террор ташкилоти ҳақида айтаётиб, Орхан Инанди «террор ташкилот» деган сўздан фойдаланган эмас», — деб айтилган билдирувда.
Kırgızistan'da yakalanıp Türkiye'ye getirilen FETÖ'nün sözde Orta Asya Genel Sorumlusu Orhan İnandı adliyeye sevk edildi. pic.twitter.com/RFRywbJUnC
— TRT Haber Canlı (@trthabercanli) July 12, 2021
Бунгача Инандининг аёли Twitter орқали эрини қийноққа олингани ҳақида маълум қилган.
«Турмуш ўртоғим Орхан Инанди Қирғизистондан ўғирланганидан бир ой ўтиб, Туркияда топилди. Сизлар ҳам унинг аҳволини кўрдингиз. Ўнг қўли шишиб кетган, мустақил юролмайди. Бу эримни олдин ўғирланган одамлардай қийнашганини кўрсатиб турибди», — деб билдирган у.
Орхан Инандининг ўғирланиши
Орхан Инанди 2021 йилнинг 31 майида ўғирланган. Бунга президент Садир Жапаров реакция билдириб, МХДҚ билан ИИВга Инандини топиш учун қўшимча кучларни сафарбар қилишни топширган.
Бу орада «Сапат»нинг юзлаган битирувчилари ва ходимлари митингга чиқиб, Инандини топишни талаб қилишган. Кейин улар Инандини Туркиянинг махсус хизмати ўғирлаган деб тахмин қилишган.
Бу «Сапат» билим бериш муассасалари диний арбоб Фетхуллах Гуленнинг Туркияда террористик деб топилган *ФEТО ҳаракати билан алоқадор дейилганига боғлиқ бўлган.
*ФEТО — туркчадан таржима қилганда (Фетхуллахнинг террористик ташкилоти) деган маънони англатади. Туркия 2016 йили бу ташкилотни ҳукуматни босиб олишда айблаб, Гулен тузган муассасаларни террористик деб атаган.
Орадан бир ой ўтгандан сўнг Инандининг аёли билан унинг тарафдорларининг хавотирлари тасдиқланди. Туркиянинг президенти Режеп Тайип Эрдоган 6 июлга ўтар кечаси ўзи Инанди Туркиянинг махсус хизмати томонидан олиб келинганини маълум қилди.
Унинг айтишича, Туркиянинг миллий разведка хизмати (МРХ) «террористик ташкилотнинг юқори мансабдор аъзосини» ушлаб, Туркияга олиб келган. Шунингдек, у махсус операция асосида Туркияга 100дан ортиқ одам келтирилганини билдирган.
Қирғизистон ҳукумати Эрдоганнинг билдирувига 6 июль куни муносабат билдирган. Ташқи ишлар вазирлиги Туркиянинг Қирғизистондаги элчиси Ахмет Садик Доганга нота топшириб, қирғиз фуқаросини қайтаришга чақирган.
Элчи бунга жавоб қилиб, Инанди Туркниянинг фуқароси эканини айтган. Шунингдек, Туркия томон мазкур операцияни Қирғизистон ўтказилганини айтмаганини таъкидлаган.
Бироқ ташқи сиёсий муассасадан Инандини қирғиз фуқароси сифатида ҳуқуқларини ҳимоя қилиниши бўйича барча чоралар кўрилаётганини билдиришган.
Кейин президент Садир Жапаров ҳам Инандига боғлиқ воқеага изоҳ берган. У «Орхан Инандини қайтариб беришни талаб қилишни» ваъда қилиб, турк томонга бу бўйича масала кўтарилганини билдирган.
МХДҚнинг чегара хизматининг бошчиси Уларбек Шаршеев 7 июлда парламент йиғинида ўғирланган Орхан Инанди ўлкадан қандай чиқарилгани бўйича маълумот йўқлигини билдирган.
8 июлда Бишкек ШИИББи Инандини икки фуқаролиги борлигини билдирган. Милициянинг маълумотига кўра, у муддати 2024 йилнинг 23 сентябрида тугайдиган Туркиянинг фуқаролик паспортини олиб, 2012 йили Қирғизистоннинг умумий фуқаролик паспорти билан ID-паспортини олган.
Милициянинг маълумотига кўра, у Туркия Республикаси фуқаролигидан бош тортган эмас, қўш фуқароликни олиб юрган.
Шунингдек, 8 июлда МХДҚнинг бошчиси Камчибек Ташиев Инандини 2015 йилдан бошлаб ўғирлаш ҳаракати бўлганини, махсус хизмат унга ёлғиз юрмасликни, керак бўлса ўлкадан чиқиб кетишни таклиф қилганини билдирган.
«Керак бўлса Қирғизистондан чиқиб кетиш таклифи берилган. Бироқ у бу таклифларни «писанд қилмаган», — деб таъкидлаган Ташиев.
Ташиевнинг матбуот анжуманидан кейин Инандини қўллаш бўйича тинчлик митингига 200га яқин одам келган. Улар Эркинлик бульваридан ҳукумат уйигача пиёда юриб, ўғирланган ўқитувчини қайтаришни талаб қилишган.
