Ўш вилоят ветеринария инспекциясининг етакчиси Орозбек Ибраев «Клооп»га куйдирги чиққан ерга махсус гуруҳ келиб зарарсизлантириш тадбирлари ўтказганини айтди. Шу сабабли ҳозирда вилоят бўйича барча мол эмланмоқда.
«Аввалроқ тарқатилган молнинг гўшти қайтиб олиниб, уни сўйишда ишлатилган барча ускуналар ёқилди. Улар беш метр чуқурга кўмилиб, унинг усти бетонланди», — деди Ибраев.
Шунингдек Ибраев молни сўйишдан аввал ветеренардан унда касал бор-йўқлиги ҳақида тасдиқ олиш зарур эканлигини қўшимча қилди. Агар бундай тасдиқнома олинмаган бўйича мол эгасида ва маҳаллий ветеринарга жарима солинади. Унинг айтишича, Ўш вилоятида куйдирги ярасининг 315 ўчоғи бор. Уни шифокорлар йилига икки мартадан зарарсизлантириб туради.
Бундан бир кун аввал 11 августда Ўш вилоятининг Қорасув туманининг Тогуз-Булак қишлоғининг саккиз турғуни куйдирги касалига гумонланиб касалхонага ётқизилган. Унинг биридан сибир ярасининг тери тури лаборатория томондан тасдиқланган. Шунингдек текширувнинг натижасида куйдирги мол сўйилган ердаги тупроқдан ҳам аниқланди.
Шу сабаб Тогуз-Булак қишлоғи 18 августга қадар карантинга олиниб, мол олиб кириб-чиқиш тўхтатилган.
Беморлар бир молнинг гўштини ейишган. Молни сўйишга тўққиз одам қатнашиб, унинг гўшти Тогуз-Булак, Талдиқ, Қизил-Байрақ ҳамда Беш-Мойнок қишлоғининг яшовчиларига тарқатилган. Соғлиқни сақлаш вазирлиги жами бўлиб гўштни истеъмол қилганлар ҳамда улар билан алоқада бўлганларнинг сони 285 кишини тузишини хабар қилди.
Куйдирги касали қандай йўллар билан юқади?
Куйдирги касали одамлардан ва моллардан ташқари, итлар ҳамда мушукларда учрайди, шунингдек ёввойи жониворлар орасида ҳам бўлиши мумкин.
Сибир ярасини таёқчасимон микроб келтириб чиқаради — у қуруқ тупроқда спора шаклида сақланади. Организмга кирганда ўсиб-ривожланиб, кўпаяди ҳамда организмни давом этади. Споралар ташқи муҳитда 100 йилдан ортиқ сақланади.
Куйдирги касали — сўйилган молларнинг ветеринария назоратидан ўтмаганидан, молларни эмлашнинг тўлиқ ўтказилмаганидан, қишлоқ хўжалик молларининг миграцияси назорат қилинмаганидан, куйдирги ярасидан ўлган молга компенсация тўланмаслиги боис тарқалади.
Одамларга эса сибир яраси касал молни боқиб қарашда, ишлашда хўжалик буюмлари орқали ҳамда микроби бор тупроқнинг, гўнг чанги билан нафас олганда юқади. Бундан ташқари касал молни сўйганда, унинг терисини шилганда, гўштини майдалаганда, юнги олинганда, гўшт ҳамда сут маҳсулотларини чала пишириб фойдаланганда юқади.
Шунингдек молнинг гўштини, терисини ташиган машина орқали ҳам юқиши мумкин.
Одамлар куйдиргининг уч тури билан касалланади — кўп ҳолларда тери турида. Тери туридаги касаллик юққандан кейин бир ҳафта ичида микроб кирган ерда қизил доғ пайдо бўлади. Яранинг атрофи шишиб, беморнинг тана ҳарорати кўтарилиб, иштаҳаси йўқолади. Яра ёйилиб, лимфа безлари каттаяди. .
Ичак туридаги шакли эса одамларда гўшт озиқларининг чала пишириб еганда юқади. Ўпка туридагиси эса — касал молнинг терисини ва юнгини ишлатишда, касалликнинг спораси бор ҳаво ҳамда чанг билан нафас олганда юқади. Ичаги ҳамда ўпка туридаги шаклида ўз вақтида даволанмаса ўлимга олиб келиши эҳтимол. Шунингдек мустақил даволаниб бўлмайди.
Куйдирги касалининг олдини олиш йўллари
- Куйдиргига қарши ҳар йили уй ҳайвонларини эмлаш ;
- куйдиргининг ўчоғи бор ҳудудда мол ёймаслик;
- куйдиргига шубҳали молни сўйишдан олдин албатта ветеринарга мурожаат қилиш;
- молни боқишда ҳамда сўйишда шахсий тозаликни сақлаш, махсус кийимларни кийиш, зарарсизлантирувчи воситаларни фойдаланиш;
- куйдирги сабаб ўлган ҳайвонларнинг ўлигини қоида бўйича кўмиш;
- куйдирги касали аниқланган мол эгаларини шифокорлар назоратга олиши зарур;
- инфекция юққан объектларни зарарсизлантириш.
Соғлиқни сақлаш вазирлигининг маълумотига кўра, куйдирги касали жорий йилнинг 22 июнига қадар Жалолобод вилоятининг Бозрқўрғон туманининг икки турғунидан аниқланган. Касалга чалинган икки киши ҳам куйдирги ярасининг тери формаси билан хасталанган. Шунингдек мамлакатда касалликнинг манбаси бўлган тупроқдаги куйдирги ярасининг 557 ўчоғи қайд этилган.
