Халқаро ҳуқуқ ҳимоячиси «Журналистларни ҳимоя қилиш бўйича қўмитаси» (CPJ) ташкилоти президент Сооронбай Жээнбековни «Ахборотни манипуляциялаш тўғрисида»ги қонун лойиҳасини қабул қилмасликка чақирди.
«Президент Сооронбай Жээнбеков агар биз Қирғизистоннинг Марказий Осиёдаги қўшнилари орасида кузатилаётган репрессияларга қатнашишни истамаса бу қонунни қабул қилмаслиги керак», — деди CPJнинг Европа ва Марказий Осиё бўйича дастурининг координатори Гулноза Саид.
Ҳуқуқ ҳимоячилари агар бу қонун маъқулланадиган бўлса у «мамлакатдаги матбуотнинг эркинлигини чеклаш сари жиддий қадам бўлиб қолади» деб ҳисоблашади.
“Қонун лойиҳаси ҳозирги шаклида ҳукуматни суднинг буйруғисиз «аниқ эмас» ёки «ёлғон» деб ҳисобланган маълумотларни ўз ичига олган веб-сайтларни блоклашга ёки ёпишга, унинг ичида ёлғон деб ҳисобланган ижтимоий тармоқлардаги аккаунтларни ёпишга ҳақли қилиб қўяди”, — деб айтилади билдирувда.
Асилбаеванинг айтишича, мазкур қонун лойиҳаси фейк аккаунтларга қарши курашишга ёрдам беради. Ҳужжатга кўра, веб-сайтларнинг ва ижтимоий тармоқлардаги аккаунтларнинг эгалари қайд қилиш вақтида ҳақиқий маълумотларини кўрсатишга мажбур.
Қонун лойиҳаси интернет провайдерлардан қўлланувчиларнинг маълумотларини, жумладан сурат, аудио ва видеоларни олти ой бўйича сақлашни ҳамда сўров бўйича бу маълумотларни мамлакат органларига бўлишишни талаб қилади. Бу қандай амалга ошиши номаълум.
Шунингдек ҳуқуқ ҳимоячилари қонун лойиҳасининг матнида «ёлғон» ёки «манипуляциянинг» тавсифи йўқлигини, шунингдек веб-сайтларни ёки аккаунтларни блокировка қилиш ёки ёпишнинг механизми тушунарсиз эканини билдиришмоқда.
«Қирғизистон таклиф қилаётган қонун лойиҳасининг ноаниқ таърифи журналистлар учун номаълумнинг атмосферасини тузишини ва ўз-ўзини цензурага ола бошлашига олиб келиши шубҳасиз», — деди Гулноза Саид.
Парламент 25 июнь тунида «Ахборотни манипуляциялаш тўғрисида»ги қонун лойиҳасининг иккинчи ва учинчи ўқишларда маъқуллади. 89 депутатнинг ичидан 10 нафаригина қонун лойиҳасига қарши овоз берди. Қонун лойиҳасини муҳокама қилиш Жогорку Кенешнинг қошидаги митинг билан ўтди — фаоллар Асилбаева ҳужжатини чақиртириб, мандатини топширишини талаб қилишган.
Маҳаллий ҳуқуқни ҳимоя қилиш ташкилотлари ҳам қонун лойиҳасига қарши чиқишди. «Адилет» ҳуқуқий клиникаси ҳозирги қонунлар ноаниқ маълумотлар ҳақида аризаларни кўриб чиқиш учун судларга етарли маблағларни беради деб ҳисоблайди. «Интернет сиёсатини фуқаровий ташаббуси» жамоатчилик фонди (ИСФТ ЖФ) ўз таҳлилида қонун лойиҳаси инсон ҳуқуқини ва Қирғизистоннинг халқаро масъулиятларини бузади деб билдиради.
