4-декабрда Миллий хавфсизлик бўйича давлат қўмитаси (МХДҚ) «Азаттык»нинг журналистларидан Қирғизистондан ноқонуний чиқарилган 700 млн доллар бўйича журналистик суриштирувнинг материаллари бўйича МХДҚнинг сўроғига келишини талаб қилган. Улар бундай талабни «Азаттык»нинг таҳририяти журналистлар Прагада юришганини ва улар барча саволларга видео алоқа орқали жавоб беришга тайёр эканини билдиргандан кейин қўйишган.
Муассаса буни мумкин эмас деб ҳисоблаб, ЖПКнинг «видео алоқа режимидаги сўроққа олишнинг фарқлиликлари» ҳаиқдаги моддасига таянишган. Бу модда бўйича гувоҳлар чет ўлкада юришса, масофадан тергов қилиш кўзда тутилмаган.
Адвокат Фатима Якупбаева буни тасдиқлаб, аммо бу моддага мурожаат қилиш ноўрин деб тушунтириб берди.
«Гувоҳлар бошқа ўлканинг ҳудудида юрганини ҳисобга олмай, бу моддани эмас, ҚРни ЖПКсининг 514 ва 515-моддаларини қараш керак», — деб айтди Якупбаева.
Бу моддаларнинг аҳамияти шундай: агар Қирғизистонда жиноят ишининг гувоҳлари яшаётган бошқа ўлка билан ҳуқуқий ўзаро ёрдам бериш бўйича келишув бор бўлса, у ҳолда ўша хорижда мустақил тергов ўтказиши керак. Масалан, Қирғизистон билан Чехиянинг ўртасида шундай келишув бор.
МХДҚнинг терговчиси Чехиянинг ҳудудида юрган журналистларни қидирувда ҳамда сўроққа олишда кўмаклашиш илтимоси билан илтимосномани Қирғизистоннинг Бош прокуратурасига йўллаши керак. Шундан кейин Бош прокуратура чех тилида сўров тузиб, кўмаклашишни кутиши керак.
Бундай йўл билан агар Бош прокуратура МХДҚнинг терговчисидан илтимоснома олса, у исботларни олиш жараёнини бошлайди. Чехиянинг ҳудудида унинг ходимлари тарафидан олинган далиллар улар Қирғизистоннинг ҳудудида олингани каби ҳуқуқий кучга эга бўлади.
Гувоҳлар бўйича эса, ЖПКга кўра, журналистлар дастлаб ваколатга эга тергов органига келиб, берилган саволларга рост жавоб беришга мажбур.
МХДҚ масофавий терговларни олиб боради
Бу терговларнинг бири Бишкек ИЭМини янгилашдаги коррупция ҳақидаги иш бўйича бўлган. МХДҚдан 26-октябрда билдирилишича, улар Ривожланиш, инвестициялар ҳамда инновациялар бўйича марказий агентлигининг (ЦАРИИ) собиқ етакчиси Алексей Елисеевни сўроққа олишган.
Бош прокуратуранинг маълумоти бўйича, МХДҚ бу бўйича сўроққа олишга ёрдамлашиш бўйича сўровни Латвияга жўнатган. Латвиянинг органлари қирғиз муассасасига маълумот олишга ёрдамлашган ва собиқ амалдорларнинг кўрсатмалари Бишкек ИЭМини янгилаш бўйича жиноят ишига қўшилган.
