18-июнда парламентнинг депутатлари учинчи (охирги) ўқишда кўпчилик овоз билан парламент сайловида партиялар учун сайлов бўсағасини тушириш бўйича қарорни қўллашди.
Кузда ўтувчи парламент сайловида партиялар сайловчилар овозларининг умумий сонининг 7%дан кам бўлмаган овоз олиши керак. Бунга қадар мазкур кўрсаткич 9% бўлган.
Маълумотнома-асосламасида қонун лойиҳасининг муаллифлари билдиришича, «9% бўсағадан ўтиш учун партияларда авторитет ҳамда аҳолининг орасида қўллов бўлиши керак, йирик маблағ ҳамда маъмурий ресурсларни қўлланиш керак бўлади», сайлов бўлсағасини камайтириш эса турли партияларнинг вакиллари парламентда вакиллик қилишига туртки бўлар эди.
Энди тузатишларга президент қўл қўйиши керак.
2010-йилдаги сайловда сайлов бўсағаси 5% тузган, аммо уни 2015-йилдаги сайловнинг олдида 7% қадар кўтаришган. Айни чақирилиш 2017-йили мақулланган тузатишларга кўра, Жогорку Кенешга ўтишни истаган партиялар сайлов участкасига келган сайловчиларнинг 9%дан кам бўлмаган овозини олишлари керак бўлган.
Партиялардаги тартибсизлик
Сайловда партиялар учун сайлов бўсағасини камайтириш ҳақида депутатлар жорий йилнинг октябрида режалаштирилаётган парламент сайловининг олдида айта бошлашди. Парламентдаги партияларнинг ҳамда унинг ташқарисидаги вазиятлар мамлакатда ҳар бир сиёсий уюшмаган ҳозирда қонунда ёзилганидек овозларнинг 9% олишга қийинчилик туғдиришини кўрсатиб туради.
Собиқ президент Алмазбек Атамбаев билан ҳозирги мамлакат етакчиси Сооронбай Жээнбековнинг ўртасидаги келишмовчилик сабаб қачондир бир вақтда ҳукуматчи бўлиб турган ҚСДП партияси ҳозирда лидерлик позицияларини йўқотиб қўйган. У суд текширувлари сабаб сайловга қатнашмай қолиши ҳам мумкин.
Лидерлик позицияда бўлган яна бир — «Республика — Ата-Журт» партияси ҳам ҳозирда бошидан кризисни ўтказмоқда. Партияда тартибсизлик сезилиб туради, чунки унинг лидери Омурбек Бабанов 2017-йилдаги президентлий сайловидан мағлуб бўлгандан кейин сиёсатдан кетган эди. У сайлов вақтида ва шундан кейин ҳам Жээнбеков билан Атамбаев босим ўтказиб, унга қарши қўзғалган жиноят ишларини охиригача чиқариш билан таҳдид қилишганини билдирган. Ҳозирда партияни Мирлан Жээнчороев бошқаради.
Натижада ҳозирда парламентда кучли партия йўқ, шу сабабдан ҳозирги депутатлар аъзо бўла бошлаган янги иттифоқлар пайдо бўлди.
Масалан, яқиндагина Қирғизистоннинг олти сиёсий партияси янги «Ата Мекен Жани дем» альянсининг қошида бириккани маълум бўлди. Янгиланган таркиб билан улар сайлов кампанияларига қатнашиб, 2020-йили кузда ўтувчи сайловга тайёргарлик кўришади.
Ҳамкорлик ва иттифоқ ҳақида келишувга Омурбек Текебаев («Ата Мекен»), Темир Сариев («Ак шумкар»), Рискелди Момбеков (КСДП), Тилек Токтогазиев («Жаны Дем» ёшлар ҳаракати), Азамат Темиркулов («Қирғизистоннинг Яшил альянсы») ҳамда Жанар Акаев (КЛДП) қўл қўйган.
Маҳаллий кенгашга сайловлар коронавирус пандемияси сабаб ўтмай қолган, аммо сайлов жараёнида «Мекеним Кыргызстан» ва «Биримдик» партиялари олдига ўзиб чиқишган — бу партияларнинг етакчиларини бир томондан Матраимовларнинг клани билан, иккинчи томонда Жээнбековларнинг клани билан боғлашади.
Булардан ташқари «Чонг Казат» ҳаракати танила бошлади, ҳаракатнинг аъзолари бой сиёсатчиларнинг юзини очишни ҳамда «ўғирлаганларини қайтаришни» талаб қилишмоқда.
