Президент администрациясининг ахборот сиёсати хизматининг раҳбари Дайирбек Орунбеков 8-февралда фейсбукда пост ёзиб, «ПолитКлиника» медиасини «текширилмаган ёлғон маълумот тарқатди» деб айблади. Орунбековнинг постига лова қилинган ЭлТР телеканалининг «Махсус репортажи»да «нашр узр сўрамаса, судга мурожаат қиламиз», дейилган.
«ПолитКлиника»нинг асосчиси Дилбар Алимова эса «Клооп»га интервью бериб, мулозимнинг баёнотини «нашр ишини обрўсизлантиришга уриниш» деб баҳолади.
Нима бўлди?
3-февралда «ПолитКлиника»нашри «Детектор» дастурида ЭлТР давлат канали журналистларининг «Садир Жапаров даврида электр тармоғига бир сом ҳам қарз олинмаган» деган хулосасини очиқ манбалар орқали таҳлил қилиб кўрган.
«ЭлТРнинг “Садир Жапаров энергетикага қарз олмаган” дегани ёлғон» деган номдаги видеода «ПолитКлиника»нинг журналистлари Қирғизистоннинг Молия вазирлиги охирги бир ярим йил оралиғида мамлакатга деярлик 466 млн доллар миқдорида кредит олингани ҳақида маълумот тарқатганини таъкидлашган.
Унда олинган маблағ бир қатор ички масалаларни ҳал қилишга сарфланишини, жумладан энергетика тармоғини ислоҳат қилиш ҳам бор эканини айтишган.
Шунингдек, «Детектор»да ҳукумат Таласдаги Киров сув омборига «Бала-Саруу» кичик ГЭСини қуриш учун Қирғиз-Рус тараққиёт фондидан 22,9 млн сом маблағ олиши ҳақида ҳукумат маълумот тарқатгани айтилган.
Кредит олингани ҳақида яна бир далил қатори, «ПолитКлиника» 2022-йили ноябрда Қамбар-Ата-2 ГЭСининг иккинчи агрегатини ишга киргизиш учун «Евросиё барқарорлик ва тараққиёт фонди» 110 миллион доллар кредит берганини айтган.
«Детектор»да 1-февраль куни мамлакатнинг Энергетика вазири Таалайбек Ибраев Жогорку Кенешда навбатдаги кредитни ратификациялаб бериш учун келгани таъкидланиб, Жаҳон Банкидан ажратилган маблағнинг ярми кредит экани айтилган.
«ПолитКлиника» журналистлари ЭлТРнинг сюжетида «эксперт» қатори спортчи Актан Ажимамбетов гапирганини ҳам эътибордан четда қолдирмаган. Шу билан бирга, Ажимамбетов бунга қадар МТРКда (УТРК), ЭлТРда ва "Регион" каналида сиёсий таҳлилчи сифатида таништирилиб келганини эслатиб ўтишган.
Шу тариқа, «ПолитКлиника» давлат каналининг сюжети «бутунлай ёлғон маълумотлар ва манипуляциядан иборат» деган хулосага келган.
Орунбековнинг позицияси ҳамда ЭлТРнинг махсус репортажи
Бу дастурга жавоб қатори ЭлТР канали «Атайын репортаж» (Махсус репортаж) тайёрлаган. Дайирбек Орунбеков эса ўша сюжетни эълон қилиб, «президентнинг фаолиятига алоқадор ёлғон маълумотларга тезкор эътибор қаратамиз ва аниғини аниқлаб беришга тайёрмиз» деб ёзган.
Орунбеков «ПолитКлиника» аниқланмаган ёлғон маълумотларни тарқатди деб ҳисоблайди.
«Бир томонлама ёлғон маълумот тарқатиб, жамоатчиликка нотўғри беришган. Буни ахборот манипуляцияси, ҳақиқатга тўғри келмаган тухмат, ўз ишига масъулиятсизлик билан муомала ва мақсадли қоралаш деб ҳисоблаймиз», — деб ёзди Орунбеков.
ЭЛТРнинг журналисти тайёрлаган махсус репортаж эса «Садир Жапаров президентлик давридаги икки йил давомида ҳеч қандай кредит олмаган, бу факт» деб бошланади.
Унда «ПолитКлиника» томонидан тилга олинган 466 миллион долларлик кредит Жапаровнинг президентлик даврига алоқаси йўқлиги айтилади. Маълумотни эса Молия вазирлигининг бошқарма бошлиғи Муратбек Масадиқов «тасдиқлаб», бу «собиқ президентлар даврида имзоланган келишувлар асосида олинган» деб айтган.
Уларнинг айтишича, «Бала-Сару» ГЭСини қурилиши учун ажратилган маблағ Қирғизистон-Россия тараққиёт жамғармасидан эмас, балки ички бюджетдан ажратилган. Бу маълумотни Энергетика вазирлигининг вакили Бектур Торокулов исмли шахс ҳам «тасдиқлаган».
Қамбар-Ата-2 ГЭСининг иккинчи агрегатини ишги киргизиш учун олинган маблағ 2017-йили ратификациядан ўтган, «ҳозирча қирғиз томонга ўтгани йўқ» дейди, ўша Торокулов. Таалайбек Ибраевнинг парламентдаги айтган гапи бўйича эса, маблағ қўлга тегмаган деган баҳона келтирилган.
Шу билан бирга, видеода мазкур идораларнинг ва ЭлТРнинг вакили Орунбеков билан бирга ўтирганини кўриш мумкин. Орунбеков учрашувга Дилбар Алимовани ҳам чақиришганини, у келмай қўйганини ёзган.
«Афсуски, улар таклифимизга жавоб бергани йўқ [...] Маълумот эълон қилаётганда икки томонга ўрин берилади. “Политклиника” медиаси Энергетика вазирлигига, Молия вазирлигига ҳам мурожаат қилиб маълумотни аниқлаштирмаган», — деб ёзди у.
«ПолитКлиника» нима дейди?
«ПолитКлиника»нинг асосчиси Дилбар Алимова «Клооп»га изоҳ бериб, «Детектор»даги маълумотлар «фактларнинг, далилларнинг асосида ёзилган» деб билдирди.
«Факт йўқ бўлса, ёзмаган бўлардик, биз очиқ манбаларга таянганмиз. Судга бераман дегани бўйича, қўрқмаймиз, далилларимиз бор. Кечирим ҳам сўрамаймиз Бизни учрашувга чақириб, “сизларнинг ёзганингиз ёлғон эканини тушунтириб берамиз” демоқда. Биз нима учун Дайирбек Орунбековга боришимиз керак? У суд эмас-да», — дейди у.
Шунингдек, Алимова Орунбеков алоқага чиққанда ҳукуматнинг расмий позициясига ўрин бериш учун студияга чақирганини айтади.
«Биз интервью олайлик, ҳукуматнинг расмий позициясига ўрин берайлик деб студияга чақирди. Манзилимизни сўраб олган, аммо келгани йўқ. Ҳукуматнинг бу қадамини фактларга қарши чидамаслик ва “ПолитКлиника”нинг материалини дискредитациялаш ҳаракати қатори баҳоласак бўлади», — дейди журналист.
Аслида қандай бўлган?
ЭлТР канали «ПолитКлиника» нашрига жавобан тайёрлаган «Атайын репортаж»да олиб борувчи ҳам, эксперт қатори гапирган Муратбек Масадиков ҳам мамлакатга келган кредитлар бўйича келишувларга аввалги президентларнинг даврида қўл қўйилган деб айтмоқда.
Аслида эса, 2022-йилнинг апрель ойида Молия вазирлигидан 2020-йилнинг октябрь ойидан бери халқаро ҳамкорлар билан 758,3 млн доллар миқдоридаги маблағ олиш бўйича келишувга қўл қўйилагинини хабар қилишган. Унинг ичидан 291,5 млн доллар — грант, 466,8 млн доллари — насия.
Ўшанда, Молия вазирлигининг бўлим бошчиси Муратбек Масадиков ўзи меҳнат қилган муассасанинг баёнотини инкор қилмоқдами?
Посмотреть эту публикацию в Instagram
Олиб борувчи «Бала-Саруу» кичик ГЭСини қуриш учун Қирғиз-Рус тараққиёт фонди 22,9 млн сом бўлгани ёлғон маълумот, бу маблағ ички бюджетдан бўлинган деб айтмоқда.
Молия вазирлигининг маълумотларига кўра, энергетика соҳасини молиялаштириш ва 2022 йилги иситиш мавсумига тайёргарлик кўриш электр энергиясини импорт қилиш, шунингдек, Ўш, Бишкек шаҳарларининг иссиқлик марказлари учун иссиқлик манбаларини сотиб олишга, шунингдек, Қамбар-Ота-1 ГЭСини қуриш лойиҳасининг объектларини қуриш тадбирларини амалга оширишга ва «Бала-Сару» кичик ГЭСининг қурилишига 10567,5 миллион сом миқдорида бюджет кредити ажратилган.
Шундай бўлса ҳам, бу Қирғиз-Рус тараққиёт фонди билан кичик ГЭСнинг қурилишига маблағ олиш бўйича келишувга эришилганини бекор қилмайди. Бу келишув Садир Жапаровнинг президентлиги вақтида бўлмоқда.
Шу билан бирга, Қирғиз-Рус тараққиёт фонди яқин орада, 2022-йилдан бошлаб номи аталган фонд қайта тузилувчи энергия манбаларини ишлаб чиқариш бўйича уч лойиҳани молиялаштираётганини билдирган. «Бала-Саруу» ГЭСи ва яна бошқа 185 МВт миқдоридаги лойиҳалар эса айни вақтда кўриб чиқилмоқда.
