«Медиа Полиси Институт»и ташкилотининг ҳуқуқшунослари «Оммавий ахборот воситалари (ОАВ)» тўғрисидаги қонун лойиҳасини танқид остига олди. Хабарни МПИ Фейсбукдаги саҳифасида эълон қилди.
«Президент маъмуриятини мазкур қонун лойиҳасини қайтариб олишга, аҳоли фаровонлиги ва миллий хавфсизликни таъминлаш каби энг муҳим масалалар билан шуғулланишга чақирамиз», — дея мурожаат қилди ҳуқуқшунослар.
Президент маъмурияти қонун лойиҳасини 2022-йил 28-сентябрда жамоатчилик муҳокамасига қўйган.
Эски қонун амалда бўлса, янги қонуннинг нима кераги бор?
Президент маъмурияти қонун лойиҳасининг маълумотномасида ҳозирда қўлланилаётган ОАВ тўғрисидаги қонун «маънавий жиҳатдан эскирган», замонавий жамият талабларига мос келмай қолганини билдирган.
Институтдан асосномада ёзилганларнинг қонун 1992 йилда қабул қилингани учунгина ҳақиқатга мос келади деб ҳисоблашади.
«Аммо қолган ҳаммаси - муболаға ва ҳатто фактлар билан ўйнаш. Бу қонун лойиҳасининг асл мақсадини яширади, ўз навбатида, бу фуқароларнинг ижтимоий аҳамиятга эга бўлган мавзулар бўйича турли манбалардан маълумотлар олишини чеклаш сифатида қаралади», — деди ҳуқуқшунослар.
Уларнинг фикрича, эски қонуннинг камчиликлари бор, лекин бу нафақат янги қонун қабул қилиш, балки амалдаги қонунга бирон-бир ўзгартириш киритиш учун ҳам асос бўла олмайди.
Ҳуқуқшунослар эски қонун лойиҳасига кўра, юқори лавозимли сиёсатчилар, жумладан, президентлар аллақачон шаъни, қадр-қиммати ва ишчанлик обрўсини ҳимоя қилиш билан боғлиқ ишлар бўйича веб-сайтлардан бир неча миллион сом товон пули талаб қилиб, ҳуқуқ-тартибот идоралари веб-сайт муҳаррирларига нисбатан жиноий иш қўзғатганини таъкидлашди.
«Буни инобатга олган ҳолда, амалдаги қонун ОАВни фуқаролик, маъмурий ва ҳатто жиноий жавобгарликка тортиш учун ҳеч қандай тўсиқ яратмайди. Қонун ташаббускорларининг ОАВ фаолияти тўғрисидаги амалдаги қонун эскирганлиги ҳақидаги баёнотига қўшилишга ҳеч қандай асос йўқ», — деди ҳуқуқшунослар.
Россия қонунидан кўчирилган
Адвокатлар таклиф этилаётган қонун лойиҳасидаги қатор қоидалар Россия қонун лойиҳаларидан кўчирилган деб ҳисоблашмоқда.
Уларнинг фикрича, бу нотўғри ва ҳуқуқий меъёрлар Қирғизистон ҳуқуқий тизими талабларига мос келмайди, бу эса бўшлиқлар, қарама-қаршиликлар ва қонунларнинг нотўғри талқин қилинишига олиб келади.
Қонуннинг мақсади — ҳукуматга ёқмайдиган ОАВни йўқ қилиш
Ҳуқуқшуносларнинг фикрича, қонун лойиҳасидан кўзланган мақсадлардан бири — ҳозирги ҳукуматга ёқмайдиган веб-сайтларни йўқ қилиш. Сабаби 2023-йилнинг 1-июнига қадар ОАВни янги қонун талаблари асосида қайта рўйхатдан ўтказиш таклиф этилмоқда.
«Қонун лойиҳаси матнида қайта рўйхатдан ўтказилмаган ОАВ тугатилган ҳисобланади, дейилган. Шу билан бирга, ОАВни рўйхатга олишни рад этиш учун қонун лойиҳасида назарда тутилган асосларда кўплаб муҳим ва кенг кўламли талқинларга йўл қўйилган. Бу эса ҳуқуқни қўллаш амалиётида рўйхатга олиш органидан суиистеъмол қилишга йўл қўйиши мумкин», —дея таъкидлади ҳуқуқшунослар.
Адвокатларнинг фикрича, «агар ОАВнинг номи, мавзуси ёки йўналиши оммавий ахборот эркинлигини суиистеъмол қилишга олиб келса» рўйххатга олишни рад этиш мумкин.
«Рўйхатга олиш органи сарлавҳа ёки мавзу оммавий ахборот эркинлигини суиистеъмол қилинаётганини қандай аниқлайди? Адлия вазирлиги ва Бош прокуратура каби ОАВни назорат қилувчи органлар ҳукуматдаги коррупцияга оид текширувларни эълон қилувчи веб-сайтлар ҳуқуқларини чеклаши аниқ», — дейди ҳуқуқшунослар.
«Журналистик суриштирувлар ҳокимиятнинг ноқонуний манфаатларига таҳдид соладиган ҳолатлар кўп учрайди. Мана шундай суриштирувларни бостириш учун ушбу қонун таклиф қилинмоқда», — дея хулоса қилди адвокатлар.
