Президент маъмурияти давлат раҳбари Садир Жапаров Ўш вилоятининг Чон-Олай туманида Афғонистондан келган этник қирғизларга ажратилган шаҳарчанинг қурилишига капсула солганини билдирди. Унда Кичик ва катта Помирдан келган қирғизлар яшайди.
Шаҳарчага Помирлик қирғизлар учун 400га яқин уй қуриш ваъда қилинган.
«Афғонистоннинг Кичик ва Юқори Помиридан кўчиб келиб, тоғли Бурган-Суу қишлоғига жойлашган биродарларимизнинг болалари қирғиз ерида фаровонликда улғайишсин», — деди у.
Бунгача июль ойида ТИВ Афғонистондаги толибларнинг ҳужумидан қочган этник қирғизларни Қирғизистонга кўчириб келишга ваъда берган. Унга кўра, 340 одамни олиб келиш режалаштирилган, бироқ амалга ошириш мумкин бўлмаган.
ТИВ афғон қирғизларини қўшни ўлканинг ҳудуди орқали қирғиз-тожик чегара ўтказиш пунктигача олиб ўтиш бўйича тожик ҳукуматига мурожаат қилганини билдирган. Бироқ ТИВнинг маълумотига кўра, қирғиз ҳукуматининг мурожаати жавобсиз қолган. Тожик ОАВ этник қирғизлар Афғонистонга қайтарилганини ёзган.
Қирғизистондаги помирлик қирғизлар
Ҳозирда Помир қирғизлари — 1575-1930 йиллар оралиғида Афғонистонга доимий яшаш учун кетган қирғизларнинг авлоди. Улар оғир, билим олиш билан соғлиғини мустаҳкамлаш учун шароитлари йўқ Юқори ва Кичик Помир тоғларида яшашади.
Қирғизистонда помирликларни тарихий юртига қайтариш бўйича масала бир неча марта кўтарилган, бироқ ҳал бўлмай қолган. Қирғизистон ҳар йили Помир тоғларида яшаган қирғизлар учун гуманитар ёрдам етказган экспедиция юбориб туради.
Ҳукумат 2017-йилдан бошлаб помирлик қирғизларни тарихий юртига олиб келиш ҳаракатларини амалга ошира бошлаган. Унда Афғонистондан Норин вилоятига 33 помирлик қирғиз олиб келинган.
Уларга билим бериш, даволаниш ваъда қилиниб, келганларнинг бири кўз ёрганда оиласига Норин ҳудудидан кичик уй берилган. Улар ягона уйи бор помирлик оила бўлган — бошқалари олдин ётоқхоналарда, кейин оғилларда, ижарага олинган уйларда яшаб қолишган.
2019-йили яна бир оилага Россияда яшаган қирғизистонлик меҳнат муҳожири уй совға қилган — у помирликларнинг бирини президент Сооронбай Жээнбековга мурожаатини кўргандан кейин шундай қадамга борган.
Помирликларнинг кўпчилиги уй берилишини кута олишмади — 20га яқин одам Қирғизистонга келгандан кейин Афғонистонга қайтиб кетишган. 2020-йили ҳукумат Талди-Сув қишлоғида 11 уй қуриб, уларга помирлик қирғизларнинг 11 оиласи жойлаштирилган.
2021-йили Садир Жапаров ҳукуматга келгандан кейин помирлик қирғизларга қирғиз фуқаролиги берила бошлаган.
4-апрелда президент Садир Жапаров Афғонистондан Ўш вилоятининг Олай туманининг Талди-Сув қишлоғига кўчиб келган помирлик қирғизлар билан учрашган. Учрашувда президент Помирда қолган қирғизларни кўчириб келиш, ишсизлик ва фуқаролик олиш муаммоларини тез орада ҳал қилишга ваъда берган.
Шунингдек, президент Чон-Алайга ўтроқлашган афғон қирғизларига уй қурилади деб ишонтирган. Апрелда 111 помирлик Қирғизистон фуқаролигини олгани маълум бўлган. Жапаров помирлик қирғизларни 2021-йилгача кўчириб келишни режалаштирганини билдирган.
