Россия президенти Владимир Путин Қирғизистон билан Тожикистон ўртасидаги чегара можаросида воситачи ролни бажаришга тайёр. Бу ҳақда Россиянинг президентининг матбуот котиби Дмитрий Песковга таяниб «РИА Новости» ёзди.
«Албатта, бизнинг ҳар хил форматдаги ҳамкорлигимизни ҳисобга олганда — бу ЖХҲТ*, ва бошқа бирлашмалар ҳам бор, президент Путин бу бирлашмаларга аъзо мамлакатлар ўртасида пайдо бўлиши эҳтимоли куч масалаларни ҳал қилишда ҳар доим холис бўлиб ёрдам беришга тайёр», — деди Песков.
* ЖХҲТнинг таркибига Қирғизистон, Қозоғистон, Россия, Тожикистон ва Беларус киради. Мазкур ташкилот «тинчликни сақлаш, халқаро ва ҳудудий хавфсизликни ва барқарорликни мустаҳкамлаш, ташкилотга аъзо мамлакатларнинг мустақиллигини, ҳудудий бутунлигини ва мустақиллигини жамоатчилик асосида ҳимоя қилиш» мақсадида тузилган.
Бунгача Россиянинг ташқи ишлар вазирлигининг расмий вакили Мария Захарова «қардош Қирғизистон билан Тожикистон чегарасидаги кескинлашиб бораётган вазиятни хавотир билан кузатишаётганини» айтган
«Биз тарафдорларни иттифоқчилик ва яқин қўшнилар сифатида музокаралар олиб бориш орқали барқарор ва узоқ муддатли шартномалар тузишга чақирамиз. Шу нарсагина икки мамлакат ўртасидаги вазиятни нормаллаштириб, самарали чоралар қабул қилишга ва бундай воқеалар такрорланмаслигига имкон беради», — деб билдирди Мария Захарова.
Қирғизистон чегарасидаги қуролли тўқнашувларга Ўзбекистон билан Қозоғистон ҳам хавотирда эканини билдирган. Қўшни давлатлар Қирғизистон билан Тожикистондаги «можароларни тез орада тўхтатишга» чақиришган. БМТ ва ЖҲХТ ҳам тинчликка ундаган.
Чегарадаги низо
Қирғиз-тожик чегарасидаги можаро 28 апрелда бошланган. Шунда икки давлатнинг 100-150 фуқароси бир-бирига тош отишган. Сув тақсимловчи «Головной» пунктида олиб борилган ишлар можаро келиб чиқишига сабаб бўлган.
*«Головной» Тўрткўл сув омборининг юқори қисмида жойлашган. Сув омбори Баткен вилояти ҳудудига 1972 йили қурилган. Унинг ҳажми 90 млн кубни ташкил қилади ва узунлиги 5 км. Мазкур сув омбори Баткен туманидаги ва Баткен шаҳридаги 11 минг гектардан ортиқ ҳайдов ерларини сув билан таъминлайди. 1991 йилдаги Қирғизистон ва Тожикистон билан сув бўлиштириш келишувига кўра, Тўрткўл каналининг сувини 37%ни Қирғизистон, 63%ни Тожикистон фойдаланади.
29 апрелда низо кескин тус олган — чегарадош ҳудудларда миномёт, пулемёт ва автоматлардан фойдаланилган. Икки давлатнинг чегарачилари бир-бирини низо бошланишида айблашган.
Икки ўлканинг ташқи ишлар вазирлари 29 апрелда соат 20:00дан бошлаб қирғиз-тожик чегарасидаги отишувни тўлиқ тўхтатишга ва ҳарбий кучларни аввалги жойига олиб кетишга келишишган.
Бироқ ҳукуматнинг Баткен вилоятидаги мухтор вакиллиги 30 апрелда Лайлак туманида отишув давом этаётганини билдирган.
Кейинчалик МХДҚнинг раиси Камчибек Ташиев томонлар иккинчи марта ҳарбийларни ҳудудлардан олиб чиқиш бўйича келишишгани айтди. Ҳукуматнинг Баткен вилоятидаги вакили Ўмурбек Суваналиевнинг айтишича, вилоятдаги вазият барқарор, қирғиз-тожик чегарасида отишув тўлиқ тўхтаган.
«Бироқ вазият тўлиқ барқарорлашди деб айтишга ҳали эрта. Қуролли тўқнашув оқибатлари жуда оғир», — деган у.
30 апрелда соат 7:50га олинган маълумотлар бўйича 13 қирғизистонлик ҳалок бўлган, уларнинг бири Лайлакнинг 2008 йили туғилган яшовчиси.
Жабрланганлар турли тан жароҳати олган.
Шунингдек, Соғлиқни сақлаш ва ижтимоий ривожлантириш вазирлиги икки кун ичида Баткенга 31 нафар шифокор юборган.
