Вазирлар маҳкамаси етакчисининг ижтимоий масалалар бўйича ўринбосари Эдил Байсаловни ҳукуматнинг адвокати деб атасак ҳам бўлади. Амалдор 2022-йил ичида икки Жапаров ва барча давлат етакчилигининг номига айтилган махсус қўллов сўзлари билан фарқланди.
Барча йил натижаларини чиқараётганда «Клооп» бу йили Эдил Байсалов нимаси билан ёдда қолганини эслатишни тўғри топди. Келаётган Янги йилингиз билан!
«Мамлакат сенга бир тийин ҳам қарз эмас»
Апрель ойида пенсия ислоҳотига бағишланган парламент тингловида Эдил Байсалов фуқаролар пенсия учун пулни ўзлари жамғаришлари кераклигини, давлат ҳеч кимга қарз эмаслигини айтган эди.
«Бозордаги сотувчилар, мигрантлар, фермерлар, аксарият фуқаролар Мажбурий тиббий суғурта жамғармасига ҳам, Ижтимоий жамғармага ҳам ҳеч нарса тўламайди. Тўловчилар кам. Фуқароларга пенсия учун пул жамғариш зарурлигини, давлат эса улардан қарздор эмаслигини тушунтириш керак», — деган у.
Кейинчалик, амалдор «мамлакат сизларга ҳеч нарса қарз эмас» деганда, фақат пенсия ҳақида айтганини тушунтирган. У давлат ёлғизинсонларни қариганда очликдан ўлимга қолдирмаслигига ва уларга нафақа тўлашига ишонтирди.
Байсаловнинг сўзлари россиялик ҳамкасбларининг шов-шувли баёнотларига ўхшаш экани билан ҳайратланарли.
«Икки Жапаровнинг соғлиғини тингланглар»
Ўша ойнинг ўзида Байсалов Фейсбук саҳифасига вазирлар маҳкамасининг етакчиси Ақилбек Жапаровга «ҳасад қилганлар» ҳақида пост ёзган.
Байсалов Ақилбек Жапаров ҳақида «танқид ва миш-мишларни» эшитганда кулгуси келишини айтган.
«Бу кишини билиб-билмай туриб кўпиртириб, кўра олмаслик ва ҳасадини ҳеч яшира олмаганлар жуда кўп эмасми. Истеъдодли, билимли ва куну тун ишлаган ҳукумат раҳбари, бош вазир Ақилбек Жапаров ҳозир мамлакатга хизмат қилаётгани — бу халқимизнинг бахти …» — деб ёзган у.
Байсалов «катта муваффақиятлар олдида», қирғизистонликлар эса «яхшиликдан умид қилиши керак» деб қўшимча қилган.
«Кўп нарсани айтгим, айтиб бергим келади […] Ҳозир нотўғри бўлиб қолади. Вазирлар маҳкамаси тузилганига олти ой бўлди. Катта муваффақиятлар ҳали олдинда … Ҳозир яқинларимга айтадиганим: яхшиликдан умид қилинглар, икки Жапаровнинг соғлиғини тиланг, ёмон ниятлиларнинг тингламанглар!!! Ҳаммаси яхши бўлади!» — деган у.
*Икки Жапаров деб Эдил Байсалов президент Садир Жапаров ва вазирлар маҳкамасининг етакчиси Ақилбек Жапаров ҳақида айтган.
«Оғриқни яна кўпайтиришнинг нима кераги бор?»
2022-йили февралнинг охирида Бишкекда 13 ёшдаги қиз беш ой давомида зўрланиб юргани маълум бўлган. Қиз «Дордой» бозори тарафдаги массивда бувиси ва акаси билан яшаган. Отаси Россияда ишлаб, онаси жигар касалидан стационарда ётиб даволаниб юрган.
Кейин бу иш бўйича уч киши судланган — икки милиция ходими ва бозорда ишлаган юк ташувчиси..
4-июлда 24.kg нашрининг муҳаррири Махинур Ниязова Твиттердаги саҳифасига «бундай янгиликларни ўқиганда жони ачишаётганини» ёзган. Байсаловнинг реакцияси кўп куттирмаган. У «бу воқеа ҳақида қайта-қайта ёзиб, оғриқни қайта кўпайтиришнинг нима кераги бор?» — деб ёзган.
Вазирлар маҳкамаси ўринбосарининг твиттерда айтганлари ижтимоий тармоқлар фойдаланувчиларининг норозилигини пайдо қилган. Эртасига дизайнер Нурбек Насиранбеков вазирлар маҳкамасининг раҳбар ўринбосарининг 13 ёшдаги қизнинг зўрлангани ҳақида хабарга нисбатан изоҳи сабаб иллюстрация суратини чизиб, ижтимоий тармоққа юклаган.
Иллюстрацияда «Бу ерда ОАВга ёзиб, айтиб чиқадиган ҳеч нарса бўлгани йўқ» деб айтган Байсаловнинг сурати тасвирланган. Унинг ортида милиция ходимлари кичкина қизни мазах қилиб, қўлиб билан ушлашга ҳаракат қилмоқда.
Кейинчалик Байсалов нима демоқчи бўлганини тушунтиришга ҳаракат қилган. Аммо вазият бундан баттар оғирлашган.
Расмийнинг айтишича, у жиноятдан «ғазабланган», аммо унинг сўзларига кўра, у «мамлакатдаги ахборот гигиенаси» ҳақида гапирган.
«Ахборот жамиятимизда оддий ахборот истеъмолчиси – оддий фуқаро ҳар бир кайфиятимизни бузадиган жиноятлар, жиноятлар, қонли лаҳзалар, қонли лаҳзалар ҳақидаги кўплаб маълумотлар оқимига дучор бўлиши азалдан маълум. Жиноий хроника содир бўлиши керак, шундай. Лекин икки-учта оммавий ахборот воситаларининг таҳририят сиёсати туфайли аҳолимиз шунчаки салбий маълумотларга дучор бўлмоқда, деб ҳисоблайман. Сиз гаплашишингиз керак, лекин сиз ҳаммасини оқимда берасиз» , деган амалдор.
Байсалов «мамлакатдаги негатив ва салбий маълумотлар даражаси ортиб кетаётганидан» хавотирда эканини айтган. Унинг сўзларига кўра, у ОАВдан воқеликни зийнатламасликни, балки «бундай маълумотлар билан бутун бир халқ ҳаётини заҳарламасликни» сўрайди.
У Қирғизистон халқини яхши кўришини, улар қийналишини истамаслигини қўшимча қилган.
«Президентни қўллаб, мамлакатга бўйсунайлик»
Депутат Мирлан Самийкожо 28-сентябрда махсус хизматнинг қирғиз-тожик чегарасидаги қуролли тўқнашув вақтидаги фаолиятини танқид қилган. У «[ҳукуматнинг] масъулиятсизлигидан ва бефарқлиги сабаб Баткенда одамлар ўққа учди» деган. Депутат президент Садир Жапаровга Баткенда бўлган воқеага ким жавоб беради деб савол қўйган.
Унга Байсалов жавоб бериб — у мамлакатни беқарорлаштиришга ҳаракат қилаётган айрим ташқи кучлар борлигини айтган.
«Ҳурматли депутат ва яхши одамлар, душманнинг мақсадига йўл қўймайлик. Бугун чегарадаги вазиятни кимнингдир «бепарволиги, лоқайдлиги» деб қабул қилишингиз тубдан нотўғри. Ватанимиз, тарихимиз, тақдиримиз, бугунги аҳволимиз бировнинг айби, деб қандай айта оламиз? » — деб мурожаат қилган Байсалов депутатга.
Бундан ташқари, Байсалов айни дамда «президентни қўллаб-қувватлаш ва давлатга бўйсуниш», шунингдек, «ҳис-туйғуларни ёпиқ эшиклар ортида қолдириш ва уларни душманга ошкор қилмаслик» зарурлигини қўшимча қилган.
«Сиёсий ва тарихий масъулият ўшанда!» – деб таъкидлаган мулозим ва «Ҳукумат ерни сотди, деган ҳар қандай популист ва ички душманларни халқ кечирмаслиги керак» дея қўшимча қилган.
Шу билан бирга, Байсалов Самийкожо айтганлари Қирғизистондаги демократия даражасини кўрсатишини ҳам таъкидлаган.
«Чегара масаласида ҳеч ким оғиз очмасин»
Октябрда «Азаттык» офисининг олдида 30га яқин киши мустақил нашрларни — «Клооп», Kaktus Media ва «Азаттык»ни ёпишни талаб қилиб митингга чиққан. Митинг иштирокчиларининг бири, агар мамлакатда «чет эллик агентлар ҳақида» қонун қабул қилинмайдиган бўлса, «Азаттык»нинг биносини «тошбўрон қилиб, бензин сочиб, ёқиб юбораман» деб огоҳлантирган.
Бу воқеалар фонида 16-октябрда «Социал-демократлар» партиясининг лидери Темирлан Султанбеков Инстаграмда пост чиқариб, «фаолларга, блогерларга ҳамда ОАВга қарши ҳозирги кураш Тожикистоннинг фойдасига юраётган мақсадли иш каби кўринади» деб билдирган.
Сиёсатчининг фикрича, охирги марта Тожикистон билан бўлган жанжални ёритишда ҳамда мазкур маълумотларни дунё жамоатчилигига етказишда фақатгина фаоллар, блогерлар ҳамда ОАВ муҳим рол ўйнаган.
Бунга Эдил Байсалов норози бўлган — у Султанбеков билан изоҳларда ёзиша бошлаган.
«Сеники нотўғри, туура эмес, раҳбат бериб қўйяпсан. Бўлмаса, бунга бошқа томондан ҳам қараш мумкин. Мамлакат ва давлатга ташқи чақириқларнинг олдида сафларини йиғиб олиши зарур бўлган бир пайтда, ҳар хил фитначилар ва провокаторлар, «бешинчи колонналар», қўзғалончилар ва мағлуб бўлиб берувчилар пайдо бўлиб олади, уларга айтиладиган гап қисқагина бўлиши керак», — деб жавоб берган Байсалов сиёсатчининг постига.
Шундан кейин вазирлар маҳкамаси етакчисининг ўринбосари, «бешинчи колонна» деб ОАВни эмас, «ўзини миллатнинг виждони ёки қутқарувчиси каби ҳис қилган блогерларни» ҳисоблашини тушунтирган.
«Популизмни камроқ гапир. Сайловгача яна анча бор. Ҳозир сафларни бирлаштириш керак. Чегара масаласида ҳеч ким оғиз очмасин. Демократиянинг қонунлари шундай. Қонуний халқ сайлаган ҳукумат барини ҳал қилади. Гуруҳлар эмас. Блогерлар эмас. Айниқса “отиб қулатилган учувчилар” пенсиядаги сиёсатчилар ҳал қилмайди», — деб таъкидлаган Байсалов.
Ҳукуматнинг ОАВга бўлган босимга алоқаси бор дейиш — «нонсенс»
Шундан кейин Байсалов уч мустақил нашр — «Азаттык», «Клооп» ва Kaktus.media’га нисбатан бўлаётган босим ҳақида қайтадан изоҳ берди. У нашрларга қарши митингга ҳукуматнинг ҳеч қандай алоқаси йўқ ва уни ҳукумат уюштирмаган деб ишонтирган.
«Бу бутунлай нонсенс! Редакциялар нимага ёпиларди? Бунга қадар ҳукумат таҳририятларни ёпиб, ҳуқуқ ҳимоячиларини қамаб, журналистларни қувғин қилган. Ҳозир ундай эмас. Бу ташаббус президент администрациясига алоқадор эмас. Биз ўзимизнинг матбуот билан талашиб-тортишяпмиз, шунинг учун ҳам у матбуот-да, бизда бошқаси йўқ. Ёпади дегани нимаси? Биз нима, Шимолий Кореямидик? Биз эркин Қирғизистонда яшаяпмиз!» — деган у.
«Очиқ жавоб олишни истасангиз — келинг»
Октябрда ҳуқуқ ҳимоячиси Рита Карасартова Ўзбекистон билан чегарани делимитациялаш ва демаркациялашни жнли эфирда муҳокама қилиш учун президент билан учрашув ўтказишни талаб қилган.
Эдил Байсалов бунга жавобан фаолни «давлат аҳамиятига эга бўлган масалани ҳал қилишни митингчиларнинг майдонига айлантирмасликка» чақирган.
«Маълумот керак бўлса, келинг [йиғинга]. Агар истаган, энг оғир саволни бериб, унга шундай тўғридан-тўғри, очиқ жавоб олишни хоҳласангиз — келинг. Агар хайп керак, жанжал ва фитна керак бўлса, келмай қўйганингиз яхши. Биз фақатгина сиз жонли эфир уюштиришни истаганингиз учун давлатларимиз ўртасидаги муҳим келишувга қўл қўйишни тўхтатишга йўл бермаймиз», — деб жавоб ёзган Байсалов Фейсбук саҳифасига.
Эртаси куни Кампирободнинг Ўзбекистонга берилишига қарши бўлганлар ҳақиқатда президент Жапаров ва МХДҚнинг етакчиси Ташиев билан учрашган. Бу учрашувда улар таҳдид қилинганини айтишган. Бир неча кундан сўнг икки давлат ўртасидаги чегара келишувини танқид қилган фаоллар ва сиёсатчилар ҳибсга олина бошлаган. Деярлик 30 нафардан ортиқ киши ҳибсга олиниб, уларнинг аксарияти ҳозирда тергов ҳибсхонасида сақланмоқда.
Ҳукумат мамлакатни стратосферага олиб кирмоқда, бизнес-жет ёллаш эса зарурат
Декабрь ойида Temirov Live журналистлари ақилбек Жапаров Японияга хусусий бизнес самолётида учиб кетгани ва бу давлат бюджетига 10 миллион сомга тушгани ҳақида хабар берган эди. Суриштирувчилар бюджет тақчиллиги рекорд даражада 35 миллиард сомга етиши кутилаётган ва бутун бюджетни тежашга мажбур бўлаётган бир пайтда шахсий самолёт ижарага олишга пул сарфлаш керакми, деган саволга жавоб излашган.
[Ақилбек Жапаров] ҳам тиш чўткасидан фойдаланади ва қалам билан ҳам ёзади. Temirov Live’нинг аҳмоқлари, сизлар шов-шувни йўқ жойдан қидиряпсизлар. Бош вазир Токиога супургида келиши керакмиди? Ўтган йили «Янги вазирлар маҳкамаси шу йўналишда ўз харажатларини кўпайтиришни мақсад қилган», демаганмидик. Бу давлат эҳтиёжи!» — деб жавоб ёзган Байсалов.У мамлакат «бефойда тежашлардан» эмас, иш ва ғамхўрликдан бой яшайди деб қўшимча қилган.
«Ҳурматли муҳаррирларингизнинг фаол қаршиликлари ва чекка қолоқларнинг саботажига қарамай, биз мамлакатни олиб кетаётган жой - стратосфера.» Аммо шундай кун келадики, биз, жамоатчилик учиш жуда қиммат ва етиб бўлмайдиган вақтларни эслаймиз», — деди минкбад раиси ўринбосари.
«Стратосфера — бу биз сизларнинг ҳурматли таҳририятингизнинг фаол қаршлик кўрсатишига ҳамда маргиналларнинг саботажига қарамай мамлакатни олиб бораётган ер. Бироқ биз жамоатчилик самолётда учишни жуда қиммат, имконсиз деб ўйлаб юрганини эслаб куладиган кун келади», — деган вазирлар маҳкамаси етакчисининг ўринбосари.
Муаллиф: Медина Купсулдаева
