Президент Садир Жапаров савдогарларнинг митинги давом этадиган бўлса, ҳокимият бозорларда ташқи назоратни жорий этишини билдирди. Бу ҳақда у «Кабар» ахборот агентлигига берган интервьюсида айтиб ўтди.
Интервью давомида президентдан «митингга чақирганлар жазосиз қоладими?» деган савол берилди.
«Агар улар шундай митингга чақиришда давом этса, биз уларнинг муаммосини беш сония ичида ҳал қиламиз. “Қумтор”да ташқи бошқарув жорий қилинганидек, биз ҳам ҳукумат орқали бозорларда ташқи бошқарувни жорий қиламиз. Биз имкон қадар тезроқ аудит ўтказамиз. Агар биз чуқур кирсак, барча мол-мулк, катта пуллар ошкор бўлади ва улар эски ҳамма нарсани тўлашлари керак. Мен ҳозир хавфсизлик кучларини жиловлаб, вазиятни шу даражага етказмаяпман, чунки уларнинг барчаси бизнинг фуқароларимиз. Уларга имконият беринг, дедим. Нафақат савдогарлар, балки собиқ ва амалдаги амалдорлар ҳам ўз мулкларини қонунийлаштириши учун қонун ҳам қабул қилдик», — деб жавоб берди Жапаров.
У ҳеч ким ўз даромадини, бойлигини яширмаслигини ва солиқ тўламаслигини сўрашини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, ҳеч ким ўз мулкини ошкор қилмаган ва у биринчи бўлиб буни қилишга қарор қилган. «Менинг қанча мулким борлигини тез орада билиб оласиз», — дея қўшимча қилди у.
ККМ га ўтиш ҳақида
Президентнинг сўзларига кўра, назорат-касса машиналаридан (ККМ) фойдаланишга қарши бўлганлар орасида солиқ органларининг ўзлари ҳам бор. Шу тариқа президент солиқ идоралари ходимлари савдогарларга нотўғри маълумот бераётгани ҳақида маълумот олганини ва шу боис тадбиркорлар билан шахсан учрашишга қарор қилганини айтди.
Давлат раҳбари бозорлардаги контейнер эгалари 3 минг доллардан 13 минг долларгача ижара ҳақи олишини, лекин бунинг учун солиқ тўламаслигини айтди.
«Ўндан ортиқ контейнери бор собиқ амалдорлар ҳам бор. Кеча судьялар, прокурорлар, МХДҚ ходимларида контейнер борлиги ҳақида жамоатчиликдан маълумот олдим. Бозорларда жами 20 мингта контейнер мавжуд. Энди бу бойлар солиқ тўлашини, камбағалларни эса солиқдан озод қилиб, ҳеч бўлмаганда ўртача даромадлилар билан тенглаштиришни истаймиз», деди у.
Президент ККМ дан фойдаланишдан асосий мақсад иқтисодиётни соядан чиқариш эканлигини таъкидлади. Мисол тариқасида у Қирғизистон ва Хитой ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми бўйича статистик маълумотлар бир неча баробар фарқ қилаётганини келтирди. Шундай қилиб, Хитой статистик маълумотларига кўра, Қирғизистонга 14 миллиард долларлик маҳсулот импорт қилинган бўлса, Қирғизистон Республикаси маълумотларига кўра, атиги 4 миллиард долларлик маҳсулот келган.
«Товарлар оммавий сотилади ва солиқ тўламасдан қолдиради. Фақат назорат-касса машиналарини жорий қилиш орқали биз мамлакатда қанча товарлар айланаётганини кўришимиз мумкин», — деди у.
Президент энди назорат-касса машиналарини жорий қилиш масаласига аралашиш кераклигини айтади.
«Кеча мен топшириқ бердим. Комиссия тузайлик, ҳар бир бозордан-бозор эгалари ёки контейнерли бойлар эмас, оддий савдогарлар комиссия аъзоларини қўшиб, кейин 1 июлгача жуда эҳтиёткорлик билан ишлайлик. Кейин касса аппаратини жорий қилиш ёки бошқа йўл излаш ҳақида қарор қабул қиламиз», - деган у.
Учинчи кучлар ҳақида
Президент «революция қилиш» мақсадида «савдогарлардан восита сифатида фойдаланадиган» 3-4 гуруҳ борлиги ҳақида айтган сўзларини ҳам изоҳлади. Унинг сўзларига кўра, расмийлар оддий савдогарларни тушунишади - «улар ўз муаммоларини ҳал қилиш учун митингга чиқишган».
«Митинглардан фойдаланишни режалаштирганлар бор. Булар ишидан айрилганлар, жиноятчилар. Улар бир-бирларига қўнғироқ қилиб, ўзаро келишиб: “Бу бозорга боринглар, ўша бозорга боринглар, имкон қадар кўпроқ одам олиб келинглар”, деб келишиб олишди. Улардан баъзилари ўз одамларини юбордилар. Буларнинг барчаси разведка хизматлари томонидан қайд этилган. Агар разведка хизмати тергов учун бу сир эмас, деган қарорга келса, у маълумотни хабар қилади. Шунинг учун мен “Дордой” бозоридаги савдогарларни учинчи кучлар томонидан ўз фойдасига фойдаланмаслик ҳақида огоҳлантирдим», — деди президент.
Охирги икки ҳафта давомида мамлакат бўйлаб турли бозорлардаги савдогарлар митинглар ўтказмоқда. Тадбиркорлар Бишкек, Ўш, Қоракўл, Талас, Тўқмоқ, Қора-Балта ва Норин шаҳарларида ўтказилган норозилик намойишларида иштирок этди.
Савдогарларнинг асосий талаби - улар фаолият юритаётган патентлар тизимини сақлаб қолиш, янги солиқ шартларини, жумладан, назорат-касса машиналаридан мажбурий фойдаланиш талабини бекор қилиш.
Савдо патентларининг амал қилиш муддати 2024 йил 1 январда тугаши керак эди, бироқ президент улар устида ишлашни 2024 йил 1 июлгача узайтиришга қарор қилди.
