Қирғизистоннинг собиқ президенти Алмазбек Атамбаев 2020-йил октябрь воқеаларининг икки йиллиги муносабати билан мурожаат қилди. Атамбаевнинг мурожаати Фейсбук саҳифасида пайдо бўлди.
Жээнбековнинг маҳфий келишуви
Собиқ президент ўз мурожаатида 5-6 октябрь кунлари «халқ давлат тарихида учинчи марта оилавий-клан бошқарувига йўл қўйган президентни [Сооронбай Жээнбековни] ағдарганини» айтди. Бироқ, унинг фикрича, «ғалаба шунчаки халқдан ўғирланган».
«Халқнинг ғазабидан яширинган президент митинг етакчилари ўртасидаги зиддиятлардан фойдаланиб, уларнинг айримлари билан воситачилар орқали яширин музокаралар олиб борди ва орадан икки кун ўтиб, 8-октябрь куни ҳокимиятни қайта қўлга олди. Орадан бир ҳафта ўтиб, 15-октябрь куни президентликдан расман воз кечгани билан, аслида ҳокимият жиловини [Садир] Жапаров, [Камчибек] Ташиев ва [Курманкул] Зулушевларга келишиб ўтказиб бериб, халқдан ўч олишга муваффақ бўлди», — дейди Атамбаев. Атамбаевнинг сўзларига кўра, махсус хизматлар томонидан ёзиб олиниб, ижтимоий тармоқларда тарқалган беҳаё сўзлар акс этган аудиоёзувда буни Сооронбай Жээнбековнинг ўзи ҳам тан олган.
«Садир Жапаров президентлик лавозими учун ўзини Жээнбеков, Зулушев ва Ташиевга бурчли деб билади»
Атамбаев сайлов натижаларини бекор қилиш учун Ала-Тоо майдонида оддий халқ митингга чиққанини эслади.
«Қирғизистон тарихидаги энг ифлос парламент сайловлари натижаларини бекор қилиш учун Ала-Тоо майдонида оддий халқ резина ўқлар, заҳарли газ ва шовқинли гранаталар дўлига қандай қаршилик қилганини эслаймиз. Ҳукумат уларга қарши нафақат милицияни, балки армияни ҳам юбориб, резина ўқлар, заҳарли газ снарядлари ва енгил овозли гранаталардан фойдаланган. Оқибатда майдонда 19 ёшли Умут ҳалок бўлди, юзлаб болалар оғир яраланди, ўнлаб одамлар кўзларидан айрилиб, кўришдан маҳрум бўлдилар», — деди Атамбаев.
У Жапаров намойишчилар туфайли қамоқдан чиқиб, президент бўлишга муваффақ бўлди деб ҳисоблайди. Аммо Атамбаевнинг сўзларига кўра, ҳукумат уларни мукофотлаб, даволанишларига ёрдам бериш ўрнига оммавий тартибсизликларда қатнашгани учун сўроққа тутган, «президент негадир президентлик лавозими учун ўзини Жээнбеков, Зулушев ва Ташиевга мажбурман деб билади.
“Ҳозирги ҳукумат биргина Сооронбай Жээнбековни ҳимоя қилиб, “ирим” қилмади, балки унинг бутун ўғрилар уруғини, коррупционерларни яшираётганларни, ҳуқуқ-тартибот идораларида жиноий ишларни ўйлаб топиб, уйдираётганларни ҳимоя қилиб, “ирим” қилмоқда. Чунки Садир Жапаров негадир президентлик учун Жээнбеков, Зулушев, Ташиевлар учун масъул эканини ҳис қилиб, улардан кейингина унга ишонган, етакчи деб билган халқ олдида қарздорман, деб ҳисоблайди. Бу унинг асосий хатоси. У ҳақиқатан ҳам ўшанда кўпчиликнинг умиди эди ва интригаларсиз, ҳар хил боғланишларсиз ўзи ғалаба қозониб, президент бўлиши мумкин эди», —деб ҳисоблайди собиқ президент.
«Бир ёлғон ўзига қўшиб ҳамма кирларни эргаштириб келади»
Атамбаевга кўра, Жапаров ҳақиқатан ҳам Қирғизистондаги ҳаётни яхшилашни хоҳлаши мумкин. Бироқ «бошида ёлғонга, бир ҳовуч сиёсатчиларга қарамликка асосланган сиёсат муваффақиятга олиб келмайди».
«Шунинг учун ҳам Садир Жапаровнинг энг истиқболли лойиҳалари ва ҳаракатлари камдан-кам ҳолларда яхши якун топади. Битта ёлғон унга қўшим ҳамма кирни ўзи билан судраб келади. Чегаралар, кадрлар, иқтисодиёт, коррупция ва бошқа муаммолар бўйича ноаниқ, шубҳали қарорлар ишончсизлик ва кўплаб ҳуқуқий саволларни пайдо қилди. Керак бўлса ҳукумат юзига босиб мақтаган Қумтўр бўйича кўп саволлар пайдо бўлмоқда. Келажакда бу битим ҳақиқатан ҳам фойдали бўладими? Қумтўрдан олинган тонналаб олтин ҳозир қаёққа кетяпти? Бир пайтлар Қирғизистон раҳбариятидаги айрим шахслар “Камеко” ширкати билан алдов йўли билан қўлга киритган “Центерра” акциялари ҳозир кимга тегишли? » — деб сўради Атамбаев.
Унинг фикрича, ҳокимият тармоқлари ўртасидаги мувозанат тизими, ҳукуматда ҳам, давлатда ҳам ягона қарор қабул қилиш маркази барбод бўлган.
Атамбаев қуролли кучларни ислоҳ қилишдан ва армия қуришга тизимли ёндашишдан чекиниш Боткенда кўплаб қурбонлар билан икки фожиага олиб келди деб ҳисоблайди.
«Қўшниларимиз чегараларимизда ҳеч қачон бунчалик такаббур бўлишмаган!» — дея таъкидлади у.
«Ҳокимиятдаги бир ҳовуч сиёсатчилар истаганини қилмоқда»
Атамбаев «ҳокимиятдаги бир ҳовуч сиёсатчилар хоҳлаганини қилади, лекин уларни сўроқ қиладиган ҳеч ким йўқ» деб ҳисоблайди. Унинг сўзларига кўра, янги ва эски ҳокимият аслида ҳақиқий коррупционерларни қўллаб-қувватлаяпти, ҳатто қонунийлаштиришга ёрдам бермоқда.
«Масъулиятни тўлиқ ўз зиммамга оламан деган президент ноқулай саволлардан қочишга мажбур. Чунки мамлакатдаги энг муҳим лавозимларда умумий ифлос сирлар, ваъдалар, мажбуриятлар билан боғланган, ҳатто энг оғир жиноятлари учун ҳам жазоланмайдиган бир гуруҳ қўл тегмас одамлар бор. Шу билан бирга, давлатда қонун сақланишига ҳам бу одамлар масъулдирлар!» — дейди Атамбаев.
«Инқилобга асосни ҳар доим ҳукуматнинг ўзи тайёрлайди»
Атамбаев «ҳар қандай давлатда тартибсизлик ва инқилобга заминни ҳукуматнинг ўзи воситачилик ҳаракати орқали тайёрлайди» деб ҳисоблайди.
«Аммо, ҳақиқатан ҳам оғир кунлар остонасида турганда, бутун дунё тартиби барбод бўлаётган бир пайтда, бизнинг мамлакатимизга яна бир инқилоб керакми? Бутун дунё фалокатлар бўлмаса, глобал силкинишлар ёқасида турганида? Аммо бу интригалар сиёсати, парда ортидаги қарорлар, ёлғон ва ҳийлалар, таҳдидлар, ҳукуматнинг уятчанлиги мамлакатимизни қаёққа олиб боради? Дарҳақиқат, чегара масалаларида шошилинч қарорлар қабул қилиниши натижасида Қирғизистон Боткен вилоятининг бир қисмига тўғридан-тўғри кириш имкониятидан маҳрум бўлиши мумкин! Ҳокимият тақсимоти тизимининг емирилиши, мамлакат иқтисодиёти билан сиёсатининг энг муҳим масалаларини парда ортида ҳал этиш бизни қаёққа олиб боради?» — дея хавотирда Атамбаев.
Атамбаев фикрича, ҳозирги президентнинг халқ, давлат ва тарих олдидаги масъулияти ҳақида ўйлаш вақти келди.
«Жапаров ҳали ҳам мамлакатдаги вазиятни яхшилаши мумкин»
Атамбаев амалдаги президентга ҳозир ҳам «холис, жамоатчиликка тушунарли, унинг ичида кадрлар бўйича қарорлар қабул қилишга ҳали кеч эмас» деб ҳисоблайди.
«Президент Жапаров ҳали ҳам вазиятни яхшилаши мумкин. Шу билан бирга, фуқаролар ҳукумат 2020 йил октябрь воқеалари каби даҳшатли воқеалардан сабоқ олганини кўришлари жуда муҳимдир. Ҳукуматнинг барча қарорлари шаффоф ва ҳалол бўлиши керак. Сунъий эмас, ҳақиқий мухолифат давлатга керак. Қонун олдида ҳамма тенг бўлиши керак. Қўл тегмас одамлар бўлмаслиги керак. Шундагина халқ ва давлат ҳокимиятининг бирлиги ҳақида гап кетади. Шундагина мамлакат барқарор ривожланишига, фарзандларимиз келажагига ишонишимиз мумкин!» - деб сўзини якунлади собиқ президент.
