Human Rights Watch (HRW) халқаро ҳуқуқни ҳимоя қилиш ташкилоти «Сапат» мактабларининг президенти Орхан Инандига боғлиқ билдирув қилда. Унда у қирғиз ҳукуматини Орхан Инандининг ўғирланишини текширишга ундади.
Ташкилот Инандини Туркияда террористик деб ҳисобланган Фетхуллах Гуленнинг ФEТО* жамоат ташкилоти билан алоқаси бор дейилгани учун ўғирлаб кетишганини инкор қилмайди.
*ФEТО ёки Гуленнинг тарафдорлари — Туркияда террористик деб топилган турк ёзувчиси Фетхуллах Гуленнинг ғоялари атрофида юзага келган Туркиянинг жамоатчилик ҳаракати. Ҳаракатнинг фаолияти билим бериш тармоғида (140дан ортиқ ўлкада ҳаракатнинг тарафдорлари очган 1400га яқин мактаб ишлайди) ва конфессиялараро диалогни ривожлантиришда ўзгача фаол.
HRW ташкилотининг Марказий Осиё бўйича таҳлилчиси Сийнат Султаналиева таъкидлашича, Инанди — Қирғизистон фуқароси ва «ҳукумат унинг йўқолишини текшириб, у сақланаётган жойни аниқлаб, унинг хавфсизлигини таъминлаб, Туркияга ўтказиб беришни тақиқлашга ҳақли».
Мазкур ташкилот охирги беш йилда турк ҳукумати Гулен билан алоқаси бор деб гумонланган одамлар дунёнинг кўп давлатларидан «ўзбилармонлик билан ушланиб, куч билан Туркияга ўтказиб берилган ва ҳозир қамоққа олинганини» эсга солди.
«Турк ОАВлари одамларни зўравонлик билан йўқолиб кетишини улар яшаган ўлка билан турк ҳукумати ўртасидаги биргаликдаги махсус операция қатори беришмоқда. [...] Инанди Туркияга ўтказиладиган бўлса, уни қийноқ ва қамоқ, терроризмда айбланган адолатсиз суд кутиши мумкин», — деб таъкидланади ҳуқуқ ҳимоячиларининг маълумотида.
Шу билан бирга HRW, агар қирғиз ҳукумати Инандини Туркия ҳукуматига ўтказиб беришга йўл берса, унда бу Қирғизистон қийноқларга қарши ратификациялаган халқаро Конвенция бўйича вазифаларини бузади деб қўшимча қилди.
«Қирғизистон инсон ҳуқуқларининг халқаро стандартларини сақлашга дилгирлигини билдириб келади, бу жуда муҳим бўлиб турган аниқ шундай ҳолат. Агар ҳукумат Инандини эркига қарши ушлаб турилган жойдан олиб чиқса, унда бу халқаро меъёрлар билан Қирғизистон Конституцияси талаб қилган инсон хавфсизлигини таъминлаш бўйича вазифаларини бажармаган бўлади», — деб якунлади ташкилотнинг Марказий Осиё бўйича эксперти.
Орхан Инандининг ўғирланиши
«Сапат» билим бериш муассасасини ва «Ала-Тоо» халқаро университетга асос солган Орхан Инандини 31 майдан 1 июнга ўтар кечаси номаълум одамлар ўғирланган. Шундан бери ИИВдан Инандини топишни талаб қилган митинглар тўхтамайди.
Кейин, 2 июнда ИИВ «Одам ўғирлаш» моддаси билан жиноий иш қўзғалганини билдирган. Муассаса бу иш бўйича судгача текшириш ишлари ички ишлар вазири Улан Ниязбековнинг назоратида эканини таъкидлаган.
6 июнда Орхан Инандининг аёли видеомурожаат орқали унинг турмуш ўртоғи Бишкекдаги Туркия элчилиги биносида ушлаб турилгани ҳақида маълумоти борлигини билдирган. Унинг айтишича, эрини Туркияга депортация қиладиган бўлса, «унинг ҳаёти хавф остида қолади».
Инандининг иши жамоатчиликда резонанс яратиб, президент Садир Жапаровгача етган. У ўз навбатида МХДҚ билан ИИВга Инандини қидиришга қўшимча кучларни жалб қилишни топширган.
