Парламентнинг депутати Дастан Бекешев фейсбук саҳифасида 17 ноябрда 80 парламентарий жамоатчилик муҳокамасига чиқарган янги Конституция лойиҳасига изоҳ берди. Бекешев янги Конституция қабул қилинса, ўлка авторитаризмга қайтиши мумкин деб ҳисоблайди.
«Ўлка бакиевчилар замонига қайтиш арафасида. Бизни олдинда қийин кунлар кутмоқда. 80 депутат сабаб ортга кетдик. 2010 йилнинг 7 апрелида авторитар режимга қарши чиқиб ҳалок бўлган 80дан ортиқ ҳамюртларимизнинг ўлими унутилди. Биз яна авторитаризмга қайтяпмиз», — деди Бекешев.
Депутат янги Конституция лойиҳасини қочқин президент Курманбек Бакиевнинг атрофидаги юристлар ёзди деб ҳисоблайди. Унинг айтишича, ҳозирда президент аппаратида, Бакиев президент бўлган вақтда шу бўлимда юрист бўлиб ишлаган Бектур Зулпиев ишламоқда. Бу вақтгача бу ҳақда собиқ президент Роза Отунбаева ҳам айтган эди.
«Бироқ енгилмаслик керак. Акс ҳолда биз давлат қатори ўрта асрга бориб қоламиз», — деб ҳисоблайди Бекешев.
Бекешев юристларга, илмий арбобларга ва фаолларга ўлканинг бош қонунига ўзгартириш киритишга қарши туриш учун бирлашишни таклиф қилди.
“Мен ҳозирда бошлаб Конституциянинг янги лойиҳасига қарши ташвиқот қилган «қарши» гуруҳ тузишни таклиф қиламан. Фаол ёшларни жойга йиғилишга чақираман. Мен конструктив кучларни бирлаштиришга бор кучимни сарфлайман”, — дейди депутат.
Бекешев янги Конституция лойиҳасини «Бакиевларнинг 2010 йилдаги 7 апрель учун ўч олиши» деб атади.
«Олдин парламентни пластилин дер эдим. Илтимос, мени кечирасизлар, мен қаттиқ адашибман. Пластилин қаттиқроқ.
Акаев, Бакиев камлик қилибдида. Бизда улардан ўтган янги хон бўлади. Садир Жапаров тарафдорларининг барчаси дадил, унга қарши ҳеч нарса деёлмайди. Турмага қамаласизлар ёки МХДҚ ходимлари, қолаверса УКТнинг олдидан ҳам ўтасизлар», — деб ҳисоблайди у.
«Ханституция»
Лойиҳа Жогорку Кенеш сайтига чиқарилгандан кейин ижтимоий тармоқларда «Ханституция» деб атала бошлади.
«Октябрнинг бошида шундай бўлсин, натижада энг уят бўлган, Қирғизистон тарихида принципи йўқ ва парламент бизга тўғри авторитаризмга олиб борган умуман янги Конституцияни бериши учун кўтарилишлар бўлмаган», — деб ҳисоблайди юрист Сания Токтогазиева.
Янги Конституция лойиҳаси бўйича референдум ўтказишни 2021 йилнинг 10 январида, президентлик сайлови билан бир кунда ўтказиш таклиф қилинмоқда.
Лойиҳанинг маълумотида ҳозирги бош қонунни ўзгартиришга, ундаги «қарама-қаршиликлар ва бўшлиқлар, ҳукуматнинг ўрнатилган системасининг самарасизлиги ва унинг жавобгарлик механизмларини йўқлиги билан» ёзилган.
Янги Конституцияни кўп муҳокама қилинган бўлими ташаббусчиларнинг ОАВни цензурага олиш таклифи бўлди.
Янги Конституция лойиҳасининг 23-моддасида шундай дейилади:
1. Қирғизистон Республикасида танилган диний қадриятларга, Қирғизистон халқининг урф-одатларига, шунингдек халқаро стандартларга қарама-қарши бўлган нашрлар, уларнинг орасида электрон нашрлар, кўнгилочар ва бошқа тадбирлар тақиқланади.
2. Мазмуни Қирғизистон халқининг маданиятига ва халқнинг иймонига зарар келтириши мумкин бўлган маълумотларни оммавий ахборот воситалари ёритиши тақиқланади ёки чекланади.
Шунингдек, «танилган диний қадриятлар ва урф-одатлар» деб аниқ нима ҳақида айтмоқчи бўлишгани ва уларни ким аниқлашини қонун лойиҳасининг ташаббусчилари аниқлашган эмас.
